5. Estropada-eremua

Kasu gehienetan, bereziki orain arte, estropadak itsaso irekian jokatu izan dira. Kirolean oinarrizko arauetako bat parte-hartzaile guztiei aukera berdinak eskaintzea denez, ahalik eta eremurik orekatuena aurkitzen saiatu beharra dago; hau da, kaleen artean alderik ez dadila egon. Ondorioz, itsasertzetan, babesgune naturalak dituzten inguruak bilatzen saiatu ohi dira, estropada-eremuak eratzeko garaian. Dena den, aintzat hartu beharreko beste irizpide bat izan ohi da ikusleentzat aukera onak eskaintzen dituen kokapena aurkitzea, hau da, lehorretik estropada hurbiletik ondo ikusteko eta jende ugarirentzat lekua duen alderdia. Maiz ez da erraza izaten bi baldintza horiek uztartzen dituzten eremuak lortzea.

Topografo tituludunek egindako estropada-eremuaren planoa federaziora bidali beharra dago, horrek onespena eman diezaion, betiere estropada jokatu baino askoz lehenago, zuzenketak beharrezkoak badira horretarako denbora egon dadin.

Ahalik eta egoerarik parekatuena aurkitzen saiatu arren, itsasoan jokatzen direnez, kaleen artean aldeak egon daitezke. Alde horiek areagotu egin daitezke itsasoaren egoeraren, haizearen abiaduraren edo marearen egoeraren arabera.

• Itsasoa harrotzen denean, mugimendu horren eragina ez da kuantitatiboki berdina kanpoko eta barruko kaleetan (itsasertzetik hurbilen eta urrutien dauden kaleen artean, alegia). Kontuan izan beharko da estropada-eremua luzetarakoa edo zeharkakoa den, hau da, ea olatuak aurrez aurre jotzen duen edo albotik. Era berean, aintzat hartu beharko da itsasertza nolakoa den, ea horma edo labar bertikalik dagoen, olatuak jo eta errebotatuta irteten den jakiteko.
• Haize zakarrik badago, bazterreko kaleak babestuago daude erdialdekoak baino. Araudiaren arabera, ontziek, zenbait baldintza betez gero, badute beren kaleetatik irtetea.
• Ibaien kasuan, marearen egoeraren arabera uraren joera eta korrontea asko alda daitezke. Itsasgoran ura orekan edo geldirik dagoela esan daiteke (itsasbeheran ere, antzeko egoera dago, baina uraren sakonera txikiaren ondorioz ez da une egokia nabigatzeko eta estropada jokatzeko). Marea gorantz edo beherantz doanean, indar eta abiadura handiagoa izaten du urak erdialdean ertzetan baino; ondorioz, traineruei interesatuko zaie alboratzea edo erdirantz joatea. Ohikoa da estropadetan ontzi guztiak ibaian gora doazenean erdialdean pilatzea, eta jaistean bi ertzetara sakabanatzea (edo alderantziz). Alde hori nabarmenagoa da, mareak biziak direnean eta ibaia handituta datorrenean (hau da, aurreko egunetan euri asko egin duenean).

• Uraren sakonerak eragin zuzena du ontziaren abiaduran. Fisikako (hidrodinamikako) hainbat legek horrela azaltzen dute, eta enpirikoki maiz frogatu da. Sakonera txikiko lekuetatik ontzia askoz ere motelago ibiltzen da. Hainbat errekatan, urtegi artifizialetan eta antzekoetan ikusi ohi da bazterreko kaleetatik doazen ontziek azken lekuak eskuratzen dituztela txanda guztietan. Nabarmen gelditu ohi da izkinetako kaleetan sakonera txikia izateak lehiaren emaitza baldintzatzen duela.

Erabaki horietan guztietan patroiaren eskarmentuak, jakinduriak eta trebetasunak zeresan handia dute. Izan ere, araudia kontuan izanik, beste ontziak oztopatu gabe bere kaletik ateratzeko hainbat aukera ditu. Horren ildotik, garbi utzi nahi dugu: “Biderik azkarrena beti ez dela biderik motzena (laburrena)”.

Batelaren kasuan, kontuan izanik puntal edo altuera txikia duela brankan, estropada gutxi jokatzen dira itsaso zabalean, baldintza oso onak behar baitira estropada amaitzeko. Portu aldean, ibaietan eta urtegietan ezarri ohi dira estropada-eremuak. Zenbait kasutan, leku nahikoa berezitan jokatu izan dira, gero ikusiko dugun bezala; marinel-kutsu gutxiko eremu geografikoetan, alegia.

Ohiko estropada-eremuak itsasoan egoten direla azaldu badugu ere, barrualdean ere hainbat estropada jokatu dira, bereziki ontzi laburrenak (batelenak, gehienbat):
Oria ibaian, Tolosan eta Andoainen; Urumea ibaian, Loiola auzoan; Bidasoa ibaian, Behobian; Oiartzun ibaian, Errenterian; eta Deba ibaian, Soraluzen.
Urtegietan: Urkulun (Aretxabaleta), Ariolan (Ermua), Barrendiolan (Legazpia), Legutianon (Araba), Uribarri Ganboan (Araba), Esan (Nafarroa).

Euskal Herritik kanpo ere, atzerrian, hainbat traineruk parte hartu dute hainbat kirol-estropadatan edo ontzi tradizionalen bileretan: Spree ibaian (Berlin), Venezian (Italia), El Retiro parkean (Madril, Espainia), Ebro ibaian (Zaragoza, Espainia), Guadalquivir ibaian (Sevilla, Espainia), Ortigosa-ko urtegian (Errioxa), Bartzelonako portuan (Herrialde Katalanak).